ਬੀਤੇ ਦਿੰਨੀ ਪੁਸ਼ਕਰ ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿਖੇ ਜਾਣ ਦਾ ਅਵਸਰ ਪ੍ਰਪਤ ਹੋਇਆ ਪੁਸ਼ਕਰ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦਾ ਇਕ ਪਵਿੱਤਰ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਜਗਤ ਪਿਤਾ ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੀ ਦਾ ਮੰਦਿਰ ਤੇ ਪੁਸ਼ਕਰ ਝੀਲ ਹੈ ਜੋ ਕੇ ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਨ । ਮੰਦਿਰ ਵਿੱਚੋਂ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਕੇ ਬਾਹਿਰ ਨਿਕਲੇ ਤਾਂ ਟੈਕਸੀ ਡਰਾਈਵਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕੇ ਥੋੜੀ ਦੂਰ ਹੀ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੀ ਗੌਰਵਮਈ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਤੇ ਕਲਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਇਕ ਸੈਂਡ ਆਰਟ ਪਾਰਕ ਹੈ ਉਹ ਜ਼ਰੂਰ ਵੇਖ ਲਵੋ।
ਜਦੋ ਅਸੀਂ ਅਰਾਵਲੀ ਪਰਬਤਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਇਸ ਸੈਂਡ ਆਰਟ ਪਾਰਕ ਵਿੱਚ ਪੁੱਜੇ ਤਾਂ ਸਾਡੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਇਸਦੇ ਨਿਰਮਾਤਾ ਅਜੈ ਰਾਵਤ ਨਾਲ ਹੋਈ ਜੋ ਕੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਗਲੇਡਾ ਦਾ ਵਸਨੀਕ ਹੈ। ਅਜੈ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਮਿੱਟੀ ਨਾਲ ਖੇਡਣ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਸੀ ਤੇ ਜਦੋਂ ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਗੁਲਾਬ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਜਾਂਦੀ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਜਾਂਦੀ ਤੇ ਮੈਂ ਉੱਥੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਢੇਰਾਂ ਤੇ ਮਿੱਟੀ ਨਾਲ ਖੇਡਦਾ ਰਹਿੰਦਾ । ਇੰਝ ਹੀ ਮਿੱਟੀ ਨਾਲ ਖੇਡਦੇ ਖੇਡਦੇ ਮੈ ਮਿੱਟੀ ਨਾਲ ਕਲਾ-ਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਬਣਾਉਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ । ਅੱਜ ਪੁਸ਼ਕਰ ਦੇ ਰੇਤਲੇ ਢੇਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮੈ ਸੈਂਡ ਆਰਟ ਪਾਰਕ ਬਣਾ ਰੱਖਿਆ ਹੈ ਜੋ ਪੁਸ਼ਕਰ ਮੇਲੇ ਦੇ ਨਵੇਂ ਸਥਾਨ ਕੋਲ ਬਣੀ ਨਵੀਂ ਸੜਕ ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ । ਇੱਥੇ ਅਜੈ ਰਾਵਤ ਨੇ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵਾਂ ਦੀਆਂ ਕਲਾ-ਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਬਣਾ ਕੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਵਿਖਾਇਆ ਹੈ ਤੇ ਸ਼ੇਰ ਜੋ ਜੰਗਲ ਦਾ ਰਾਜਾ ਹੈ ਉਸਦੀ ਕਲਾ-ਕ੍ਰਿਤੀ ਸੱਭ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਰੱਖੀ ਹੈ । ਇੰਨਾਂ ਕਲਾ-ਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਚੇਹਰੇ ਹੀ ਬਣਾਏ ਹਨ । ਇਸ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ 10 ਦਿੰਨ ਲੱਗੇ ।
ਸਤਿਗੁਰੂ ਜੱਗੀ ਵਾਸੂਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਜੋ ਮਿੱਟੀ ਨੂ ਬਚਾਉਣ ਦਾ ਅਭਿਆਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਅਜੈ ਰਾਵਤ ਨੇ ਬਾਖੂਬੀ ਵਿਖਾਉਣ ਦਾ ਉਪਰਾਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੀ ਕਲਾ-ਕ੍ਰਿਤੀ ਵੀ ਬਣਾਈ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਲੋਕ ਉਨਾਂ ਦੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਸਮਝ ਸਕਣ ਤੇ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਅਜਿਹਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਉਸਨੇ ਦੇਣ ਦਾ ਉਪਰਾਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ । ਜੋ ਜ਼ਹਿਰ ਸਾਡੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਘੁਲਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤੇ ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਾਡਾ ਭੋਜਨ ਵੀ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਉਸਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾਵੇ ।
ਅਜੈ ਰਾਵਤ ਨੇ ਸਵਾਮੀ ਵਿਵੇਕ ਨੰਦ ਜੀ , ਪਿੰਡ ਦੀ ਮੁਟਿਆਰ ਦੀ ਕਲਾ-ਕ੍ਰਿਤੀ ਦੇ ਨਾਲ -ਨਾਲ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਜੀ ਦੇ ਨੰਦੀ ਦੀ ਕਲਾ-ਕ੍ਰਿਤੀ ਵੀ ਕਮਾਲ ਦੀ ਬਣਾਈ ਹੈ । ਜੈਸਲਮੇਰ ਦਾ ਕਿਲਾ ਬਣਾ ਕੇ ਉਸ ਅੱਗੇ ਵਿਰਾਸਤੀ ਕਲਾ-ਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਬਣਾ ਕੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਵਿਖਾਉਣ ਦਾ ਇਕ ਵਧੀਆ ਉਪਰਾਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਗ੍ਰਾਮੀਨ ਸਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਕਲਾ-ਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਰਾਂਹੀ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੀ ਗੌਰਵਮਈ ਕਲਾ ਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਦਾ ਉਪਰਾਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ।ਉਸਨੇ ਭਗਵਾਨ ਬੁੱਧ ਦੀ ਵੀ ਇਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਕਲਾ-ਕ੍ਰਿਤੀ ਬਣਾਈ ਹੈ । ਇਹ ਪਾਰਕ ਵੇਖਣਯੋਗ ਹੈ ਤੇ ਇੱਥੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੀ ਕਲਾ ਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦੀ ਝਲਕ ਪਹਿਲੀ ਨਜ਼ਰ ਹੀ ਵੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ।
ਅਜੈ ਰਾਵਤ ਨੂੰ 2019 ਵਿੱਚ ਉਸ ਸਮੇ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਰਾਮਨਾਥ ਕੋਵਿਨ ਜੀ ਨੇ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ ਤੇ ਅਜੈ ਰਾਵਤ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜੀ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਕਲਾ-ਕ੍ਰਿਤੀ ਬਣਾ ਕੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਜੀ ਆਇਆ ਕਿਹਾ ਸੀ ।
ਅਜੈ ਰਾਵਤ ਨੇ ਅੱਗੇ ਦੱਸਿਆ ਕੇ ਮੇਰੇ ਇਸ ਉਪਰਾਲੇ ਪਿੱਛੇ ਮੇਰੀ ਭਾਵਨਾ ਆਪਣੇ ਇਤਿਹਾਸ ਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਵਿਖਾਉਣ ਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਲੋਕ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲੈ ਕੇ ਵੇਖਣ । ਉਨਾਂ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕੇ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਿੱਟੀ ਨਾਲ ਜੁੜ ਕੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਮਿੱਟੀ ਹੀ ਸਾਨੂੰ ਸਵਸਥ ਰੱਖਦੀ ਹੈ ਤੇ ਨਵੇਂ ਕਾਰਜ ਕਰਨ ਲਈ ਸ਼ਕਤੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ।ਅਜੈ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅੱਜ ਸਾਡੇ ਬੱਚੇ ਮਿੱਟੀ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟੋ - ਘੱਟ 10 ਮਿੰਟ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਣਾ ਤੇ ਖੇਡਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
ਸੁਰਿੰਦਰ ਢਿਲੋਂ
ਵਿਰਜੀਨੀਆ ਯੂ ਐਸ ਏ
Rajasthan-Art-Calture-Sand-Art-Park-Pushkar-Rajsthan-
Jagrati Lahar is an English, Hindi and Punjabi language news paper as well as web portal. Since its launch, Jagrati Lahar has created a niche for itself for true and fast reporting among its readers in India.
Gautam Jalandhari (Editor)